Grondbeleid

Grond wordt ingezet voor de realisatie van verschillende beleidsdoeleinden. Deze beleidsdoelen zijn vastgelegd in de Vierde nota grondbeleid die door uw Staten is vastgesteld op 23 mei 2016. De Provincie kan hierdoor actief grondbeleid toepassen ten behoeve van de realisatie van beleidsdoelen op het gebied van onder andere natuur, infrastructuur en landbouw. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is marktconformiteit: zowel aankoop als verkoop van gronden geschiedt op basis van onafhankelijke taxaties. Als overheid mag de provincie geen verstorende werking op de grondmarkt hebben en geen staatssteun verlenen, waardoor slechts beperkt en gemotiveerd van getaxeerde waarden afgeweken kan worden. Aankoop van gronden voor de verschillende beleidsdoelen gebeurt in principe op minnelijke (vrijwillige) basis indien noodzakelijk wordt een onteigeningsprocedure gestart.
In 2017 zal de nadruk bij de uitvoering van het grondbeleid komen te liggen op:

• de taakgebonden grondverwerving voor infrastructuur;
• het zo effectief mogelijk inzetten van voormalige BBL-gronden en overige door de provincie verkregen gronden voor het oplossen van knelpunten ten behoeve van de structuurversterking van de landbouw en realisatie van het Natuurnetwerk Nederland;
• de inzet van het instrument ruil- en/of herverkaveling voor de agrarische structuurverbetering;
• de verkoop van overtollige gronden en gebouwen en ontwikkeling van nieuwe en bestaande groene grondposities ten behoeve van de realisatie van het Natuurnetwerk Nederland.

Op 23 mei 2016 hebben Provinciale Staten de Vierde nota Grondbeleid vastgesteld, hierin is ook het groene grondbeleid opgenomen. De werking van het groene deel van dit beleid wordt nauwlettend gemonitord.
Vanuit de grondportefeuille wordt jaarlijks een bijdrage overgeheveld aan de reserve Groen. Dit wordt mogelijk gemaakt door de verkoop van provinciale gronden die wij van het Rijk voor dit doel hebben gekregen (voormalige BBL-gronden).
Tevens heeft de provincie in 2014 gronden van het Rijk gekregen om met de opbrengst daarvan de subsidie aan de gemeente Haarlemmermeer (in het kader van compensatiemaatregelen Schiphol; PASO) te kunnen financieren. Tot 2023 zullen deze gronden gefaseerd in de markt worden gezet waarbij tevens wordt gekeken hoe deze zo efficiënt mogelijk kunnen worden ingezet om andere beleidsdoelen te ondersteunen. Op jaarbasis wordt gekeken of er ten opzichte van de boekwaarde winst of verlies optreedt. Deze winst of verlies wordt toegevoegd aan of verrekend met de reserve Groen.

4.7.3 Landbouw

De provinciale landbouwkundige gronden worden waar mogelijk bij verkoop zo effectief mogelijk ingezet voor het oplossen van knelpunten bij structuurverbetering van de landbouw. Daarnaast wordt ter bevordering van de agrarische structuur het instrument ruil- en/of herverkaveling ingezet,; Op dit moment lopen er vrijwillige kavelruilprocessen in polder Waard-Nieuwland en in de Gooi-Vechtstreek.

4.7.4 Infrastructuur

In 2017 zal waar nodig (taakgebonden) grondverwerving plaatsvinden ten behoeve van infrastructuur. Het grootste project is daarbij de Hoogwaardige Openbaar Vervoerverbinding (HOV) in het Gooi. Andere belangrijke projecten waarvoor grondverwerving aan de orde is, zijn de N236, N241, N417, brug Ouderkerk aan de Amstel en N247. Ook spelen diverse kleinere projecten, waarbij sprake is van verwerving ten behoeve van onderhoud, veiligheid en uitbreiding van wegen en fietspaden, en  van de aanleg van rotondes en dergelijke.
Deze taakgebonden verwervingen vinden plaats ten laste van het budget dat uw Staten beschikbaar hebben gesteld voor het desbetreffende project. Vaak lopen die budgetten via een projectkrediet of het Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur (PMI)/Provinciaal Meerjarenprogramma Onderhoud (PMO). De projectleider van het betreffende project is daarbij verantwoordelijk voor de voortgang van het project en geeft opdracht aan de sector Grond voor de verwerving. Grondverwerving heeft een faciliterend karakter. Tegelijkertijd heeft de sector Grond een eigenstandige rol vanuit de verantwoordelijkheid voor naleving van alle wettelijke eisen en van het door de Staten vastgestelde grondbeleid.

4.7.5 Grondbanken

In februari 2011 hebben uw Staten het beleidskader voor de beheergrondbank Laag-Holland en Amstelscheg vastgesteld. De beheergrondbank heeft tot doel kwetsbare agrarische landschappen te beschermen tegen verruiging door te voorkomen dat agrarische grond in onbruik raakt. Deze beheergrondbank zal nog in 2016 worden geëvalueerd.
Uit de evaluatie van beide grondbanken zal blijken of en zo ja hoe voortzetting daarvan wordt vorm gegeven.

4.7.6 Projecten

De Provincie heeft op een aantal locaties gronden verworven vanuit de kredieten voor strategisch en anticiperend grondbeleid. In 2016 zal verder worden gewerkt aan de realisatie van de destijds bij aankoop beoogde beleidsdoelen en/of aan het verkopen of ontwikkelen van deze gronden. Het gaat daarbij concreet om de projecten Crailo, Bloemendalerpolder, het voormalig gebiedsontwikkelingsplan Wieringerrandmeer, het Regionaal Havengebonden Bedrijventerrein in Anna Paulowna (RHB), Distriport, tot slot de SLP Zuid-gronden bij Rozenburg, ook wel bekend als het kassengebied Rozenburg.
De Veiligheidsregio Gooi- en Vechtstreek heeft haar oefencentrum op Crailo en wil wellicht een ander deel van Crailo in eigendom verwerven van de provincie om dat als oefencentrum te kunnen blijven gebruiken; de onderhandelingen hierover lopen.

Met het COA zijn er onderhandelingen over de verhuur van een deel van Crailo voor de opvang van asielzoekers. Door de snel wisselende behoefte van het COA aan opvangplaatsen bestaat nog  onzekerheid over de uitkomsten hiervan. In deze begroting zijn de financiële gevolgen voor 2017 en verder opgenomen zoals die bij de tweede begrotingswijziging 2016 door PS hiervoor zijn vastgesteld.

In 2017 gaat de grondrouting van het project Bloemendalerpolder van start, dit op basis van de SUOK.
In 2016 heeft de eerste verkoop plaatsgevonden op het RHB, verwacht wordt dat na de realisatie van fase 1 er weer een verkoop zal plaatsvinden.
In 2010 is besloten om af te zien van het gebiedsontwikkelingsplan Wieringerrandmeer (regio Wieringen en Wieringermeer). Voor dit plan had de provincie reeds circa 550 hectare agrarische grond en diverse opstallen (woningen en bedrijfsgebouwen) aangekocht. Sinds eind 2014 worden de verschillende woonobjecten gefaseerd in de verkoop gebracht. De agrarische grond en bijhorende opstallen worden zo veel mogelijk ingezet bij kavelruil voor agrarische structuurverbetering. Daarnaast worden losse objecten verkocht ten behoeve van realisatie van maatschappelijke doelstellingen, zoals nieuwe natuur, verbetering van het watersysteem en een nieuw windpark.

4.7.7 Beheer en verkoop

De provincie bezit een oppervlakte van ca. 22.000 hectare grond, wegen en water, ca. 80 gebouwen en vele ligplaatsen, kades en steigers.  De gronden vallen deels binnen de beheergrenzen van de (vaar)wegen en deels zijn deze in bruikleen uitgegeven aan PWN. De overige ligplaatsen, gronden en gebouwen (het tijdelijke bezit) met een oppervlakte van 2450 hectare worden beheerd door ze te verpachten, verhuren of in bruikleen uit te geven. Jaarlijks ontvangt de provincie hiervoor ongeveer 3,5 miljoen euro aan inkomsten. Dit beheer omvat  circa 1550 contracten. Voor ligplaatsen en tankstations geldt dat dit beheer permanent is. Andere gronden en gebouwen worden tijdelijk beheerd in afwachting van een definitieve bestemming, ontwikkeling of sloop. In 2017 worden voor het eerst percelen met beperkingen in het gebruik uitgegeven. Deze beperkingen dragen bij aan doelstellingen ten aanzien van natuur, duurzame landbouw en biodiversiteit. Daardoor verminderen de pachtinkomsten.  De mindere inkomsten buiten het NNN worden met een bedrag van € 230.000 gecompenseerd. Dit geld wordt beschikbaar gesteld via de Kaderbrief 2017 Nieuw Beleid.

Overtollig vastgoed wordt verkocht. Het gaat hier bijvoorbeeld om gronden en gebouwen die zijn verworven voor de aanleg van een weg, maar die daarvoor niet meer (geheel) nodig zijn. Het kan ook gaan om verkoop van gebouwen die niet langer nodig zijn voor de huisvesting van provinciale ambtenaren of diensten. Verkopen gebeurt volgens het principe van marktconformiteit op basis van een onafhankelijke taxatie. Verkopen vinden plaats na een transparante verkoopprocedure (bijvoorbeeld via een makelaar), tenzij één partij duidelijk de “meest gerede partij” is. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als een perceel alleen toegankelijk is via grond van de koper.

4.7.8 Verantwoording GS aan PS

Uiteraard wordt gestreefd naar maximale transparantie ten aanzien van grondtransacties. In de begroting wordt daarom zo goed mogelijk geraamd –op geaggregeerd niveau- welke kosten en opbrengsten in enig jaar gerealiseerd worden. Het belang van goede ramingen is toegenomen door de invoering van de Wet Houdbare OverheidsFinanciën (Wet HOF). Bij maximale transparantie en ramingen vooraf gelden wel enkele kanttekeningen:
Aan- en verkoop van grond is vaak een grillig proces dat niet altijd te plannen of te voorspellen is. Daardoor kan de realisatie af wijken van de raming.
Zolang er onderhandeld wordt over aan- en verkoop van gronden kan vrijgeven van informatie (bijvoorbeeld ten aanzien van taxaties) de onderhandelingspositie van de Provincie of derde partijen schaden.
Er kunnen zich situaties voordoen waarin snel gehandeld moet worden en er dus –uiteraard voor zover passend binnen de regels van het mandaatbesluit- actie wordt ondernomen vóórdat van een transactie melding gemaakt kan worden aan PS.
Uiteraard leggen Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten verantwoording af over alle aan- en verkopen van grond. Vanwege de bovengenoemde kanttekeningen zal het daarbij in de praktijk ook kunnen gaan over verantwoording achteraf, waarbij GS toelichten welke van de geraamde doelstellingen wel en niet zijn gehaald en waarom.

Onderstaand treft u een overzicht van de boekwaarden per 31-12-2015 van de in de paragrafen beschreven gronden.